domingo, 31 de diciembre de 2017

Visita de Xurxo Souto

Durante a 1ª avaliación do presente curso tivemos a sorte de podermos contar coa presenza no noso centro do escritor Xurxo Souto, que nos falou da música galega. Participou o alumnado de todos os cursos e a cousa estivo movidiña! E supoño que interesante.
Xurxo despregou unha importante enerxía ante os rapaces, falou, cantou, puxo vídeos e moveuse sen parar case. O malo é que aínda así pesaban dúas horas seguidas facendo a actividade.




Ao final puidemos falar un pouco con el e fixemos algunhas fotos.



Letras Galegas 2017

Durante o pasado curso o alumnado de ESO celebrou as Letras Galegas lendo contos de Vento Ferido de Carlos Casares e facendo murais sobre o autor homenaxeado. Velaí algúns deles:








viernes, 29 de diciembre de 2017

Samaín 2017

Isto vai decaendo! E é mágoa! Custou que o alumnado participase e aportase cabazas decoradas. Finalmente, grazas a uns poucos e á vontade dos profesores logramos argallar unha actividade atraente de animación á lectura e de festa sorpresa. Aproveitamos para contar historias do pobo de medo e tamén introducimos literatura culta. A ambientación na Biblioteca quedou moi aparente. Gustoulles; sentíronse agasallados e interesados e pasárono ben. Estes de sempre que todo o queren saber dicían: "E de quen foi a idea? "

Pola Biblioteca foi pasando o alumnado dos diferentes cursos para ler. As lecturas foron seleccionadas polo Equipo de Dinamización Lingüística do centro.
 Vou colgar algunhas desas historias, as contadas e as lidas ao ou por alumnado de 1º de Bac., e tamén algunha foto ilustrando sobre o que foi a actividade.
Hai un anos (nos 90), recollín algunhas historias contadas por xente de distintos lugares de Sarria para a miña tese de licenciatura e entre eleas seleccionei as que tiñan que ver coa temática do medo para compartilas co alumnado.

Comezamos por unha de "ánimas".

A avoa Mercedes, que en paz descanse, contábame que a unha veciña de Pape (Sarria), desde que lle morreu o pai, pasou unha tempada aparecéndosellle a súa ánima no horto da casa ao pé dun chanteiro das verzas. Un día díxolle que para el deixar de andar en pena, tiña que ir á parroquia e darlle unhas misas ao cura. En canto lle dixeron as misas, deixou de aparecerse.
E a miña avoa críao ao pé da letra!

E agora vai unha de "bruxas".

O meu tío avó Lisardo, o pobre xa vai na gloria, contoume que un home do seu lugar (Perros, Sarria) viña unha noite ás tantas para a casa, pois estivera de matanza na casa da irmá e, ao volver para a casa, viu as bruxas.
Ao día seguinte apareceu todo arrabuñado tirado nun camiño.
Preguntáronlle que lle pasara e el dixo que estivera toda a noite pelexando coas bruxas.
O que paou en realidade foi que bebera algo de coñac de máis. No camiño enganchou nas silvas e botouse a golpes a elas.
Pero, -di meu tío-, non sei se hai bruxas ou non, pero desde que veu a luz eléctrica, estas desapareceron. Por se acaso, aí vai unha forma de escorrentalas:
Hai que botar un pouco leite no forno cando está roxo para coce-lo pan e logo pasarlle un restrelo de amañar o liño. Ao día seguinte, aparece a bruxa coa cara toda arrabuñada.

Finalmente, unha de "mortos".

A miña veciña Lola de Melle, que en gloria estea, era unha muller moi disposta e moi afable. Un día contoume como eran antes os velorios. Dicía que ela non tiña medo a andar de noite polos camiños, a non ser que houbera morto na parroquia.
Un día morreu un veciño do lugar, e, cando morría alguén os veciños pasaban a noite enteira velándoo, rezando e acompañando a familia, contando historias e mesmo comendo algo cando lles daba a fame.
Nisto, estando todos en silencio arredor do cadáver, o morto levantou unha perna. A xente morría de medo!
- Que pasou?
Resulta que daquela nas casas os pisos eran de madeira e estarían vellos. Cando alguén pisou unha táboa, o piso estremeceuse e ... o morto ergueu a perna. As pernas tíñanllas atadas cun cordón (os mortos amortallábanos na casa os da familia e os achegados); soltouse  e ..., velaí a explicación.


Podedes buscar en Internet outras historias de medo da literatura oral como A moza da curva ou sobre tráfico de órganos nos bazares chineses. Son lendas urbanas actuais que atoparedes en Galicia encantada.

O alumnado leu os seguintes textoa:

a) "Eu ben vin estar o moucho", de Rosalía de Castro

Eu ben vin estar o moucho
enriba daquel penedo.
¡Non che teño medo, moucho;
moucho, non che teño medo!

Unha noite, noite negra
como os pesares que eu teño,
noite filla das sombrisas
alas que estenden os medos;
hora en que cantan os galos,
hora en que xemen os ventos;
en que as meigas bailan, bailan,
xuntas co demo primeiro,
arrincando verdes robres,
portas e tellas fendendo,
todas de branco vestidas,
tendido-los brancos pelos
contra quen os cans oubean
agoirando triste enterro;
cando relumbrar se miran
antre os toxales espesos,
cal encendidas candeas
ollos de lobo famento;
e os ramallaxes dos montes
antre si murmuran quedos,
e as follas secas que espallan
os aires da noite inquietos,
en remuíños se xuntan
con longo estremecemento,
indo camiño da igrexa,
soia cos meus pensamentos,
cabo da fonte da Virxe,
pretiño do cimeterio,
dempois de sentir un sopro
que me deixou sin alento,
eu ben vin estar o moucho
enriba daquel penedo.

Arrepuiñadas todas
as carnes se me puñeron,
e os cabelos no curuto
fóronse erguendo direitos;
gotas de sudor corrían
a fío polo meu peito,
e trembaba como tremban
as augas cando fai vento,
na pía da fonte nova,
que sempre está revertendo.
Aquel moucho alí ficando,
cal si fose o mesmo demo,
fito a fito me miraba
cos seus ollos rapiñeiros,
que coidei que me roubaban
non máis que de lonxe velos.
De lume me paresían
e que me queimaron penso;
penso que eran tizós roxos
da fogueira dos infernos,
que polas niñas me entraron
hastra o corazón dereitos.
En el remorsos había
de amoriños pecadentos ...
¡Ai, quen ten deses amores,
non pode achar bon sosiego!

Chovía si Dios ten auga,
ventaba en todo-los ventos,
e ensarrapicada toda
a camiñar non me atrevo;
que o moucho, fita que fita,
me aspera naquel penedo;
mais acordeime da Virxe
que sempre conmigo levo;
résolle un Ave-María,
e cobrando novo alento,
como os paxaros do mare,
nadando paso o regueiro,
corro a enriba do valado,
brinco en baixo do portelo,
e dende alí berro entonces
con cantas forzas eu teño:
¡Non che teño medo, moucho;
moucho, non che teño medo!

Cólgovos un vídeo dese poema que fixeron uns rapaces de instituto.



b) Sobre a morte de Bieito, de Rafael Dieste.

Foi preto do camposanto cando eu sentín buligar dentro da caixa ao pobre Bieito. (Dos catro levadores do cadaleito eu era un).Sentino ou foi aprehensión miña? Entón non podería aseguralo. Foi un rebulir tan maino!....

Como a teimosa puvulla que rilla, rilla na noite, rilla desde entón no meu maxín afervoado aquel mainiño rebulir. Pero é que eu, meus amigos, non tiña seguranza e, pola tanto -comprendede, escoitade- polo tanto non podía , non debía dicir nada.

Imaxinade nun intre que eu dixese:
- O Bieito vai vivo.

Todas as testas dos velliños que portaban os cirios ergueríanse nun babeco aglaio. Tosos os pícaros que viñan estendendo a palma da man baixo o pingotear da cera, virían en remuíño arredor meu.
Apiñaríanse as mulleres a carón do cadaleito. Escorregaría por todos os beizos un murmurio arrepiado, insólito:
- O Bieito vai vivo, o Bieito vai vivo...!

Calaría o lamento da nai e das irmás, e axiña tamén , desacompasándose, a grave marcha que xemía nos bronces da charanga. E eu sería o gran revelador, o salvador, eixe de todos os asombros e de todas as gratitudes. E o sol na miña face cobraría unha importancia imprevista.

Ah! E se entón, ao ser aberto o cadaleito, a miña sospeita resultaba falsa? Todo aquel magnoiasombro viraríase inconmensurable e macabro ridículo. Toda a arelante gratitude da nai e das irmás tornaríase despeito.(...) Comprendedes? Por iso non dixen nada.

Houbo un intre en que case me decidín. Dirixinme ao da miña banda e, acubilllando a pregunta nun sorriso de retrouso deslicei:
- E se o Bieito fose vivo?
O outro riu picaramente coma quen di: "Que ocorrencias temos" e eu amplifiquei adrede o meu falso sorriso de retrouso.

Tamén me vin a rentes de dicilo no camposanto, cando xa o crego requeneaba.
"Cando o crego remate", pensei. Mais o crego acabou, e a caixa baixou á cova sen que eu puidese dicir nada.

Cando o primeiro cadullo de terra, bicado por un neno, petou dentro nas táboas do ataúde, subíronme ata a gorxa as verbas salvadoras... Estiveron a punto de xurdiren. mais entón acudiu novamente ao meu maxín a case seguranzza do arrepiante ridículo, da rabia da familia defraudada se o Bieito se atopaba morto e ben morto. Ademais o dicilo tan tarde acrecentaba o absurdo desorbitadamente. Como xustificar non o ter dito antes?Xa sei, xa sei, sempre se pode un explicar! E se tivese morto despois de o sentir eu remexerse, como quizais puidese adiviñarse por algún sinal? Un crime, si, un crime o me ter calado! Oíde xa o rebumbio da xente ...

- Pediu auxilio e non llo deron, malpocado!...
- El sentía chorar, quíxose erguer, non puido ...
- Morreu de espanto, saltoulle o corazón ao se sentir decer na cova...
- Velaí o tendes, coa cara torta do esforzo!
- E ese que o sabía, tan campante, aí a sorrir coma un pallaso!
- É parvo ou que?

Todo o día, meus amigos, andei tolo de remorsos. Vía ao pobre Bieito grafiñando as táboas nese espanto absoluto, máis alá de todo consolo e de toda conformidade, dos enterrados en vida. Chegoume a parecer que todos lían nos meus ollos adurmiñados e lonxanos a obsesión do delito.

E alá pola alta noite- non o puiden evitar- funme camiño do camposanto, coa solapa subida, ao arrimo dos muros.
Cheguei. O cerco por unha banda era baixiño; unhas pedras mal postas, apreixadas por hedras e silveiras. Paseino e fun dereito ao sitio... Deiteime no chan,  apliquei a orella, e axiña o que oín xeoume o sangue. No seo da terra unhas unllas desesperadas rabuñaban nas táboas. Rabuñaban? Non sei, non sei. Alí preto había un sacho... Ía xa cara el cando fiquei suspenso. Polo camiño que pasa a rentes do camposanto sentíanse pasadas e rumor de fala. Viña xente. Entonces si que sería absurda, tola, a miña presencia alí, daquelas horas e cun sacho na man.
Ía dicir que o deixara enterrrar sabendo que estaba vivo?

E fuxín coa solapa subida, pegándome aos muros. A lúa era chea e os cans latricaban lonxe.

Sobre este conto hai unha curtametraxe que vos deixo aquí.




Tamén vou poñer unhas fotos das cabazas que nos axudaron a crear ambiente. Aí a tedes-






martes, 4 de julio de 2017

Léxico sobre a configuración do terreo

Tense escrito moito sobre os valores paisaxísticos de Galicia; a paisaxe sempre tivo protagonismo na poesía galega a través do tempo. Tamén as relacións entre o home e a paisaxe (por ex. nos grandes mestres U. Novoneyra e Manuel Mª). A paisaxe é variada, como xa dicía no século XIX Francisco Añón no seu himno "A Galicia". A galega é unha paisaxe verde e chea de vida, como pintou Rosalía, destacando o contraste coa negativa visión da paisaxe castelá (no poema "Castellanos de Castilla" de cantares Gallegos). Medramos nunha paisaxe e ela forma parte de nós. A paisaxe implicará uns modos de vida peculiares en cada caso. Manter a harmonía e o equilibrio entre humanidade e paisaxe é un dos maiores retos do mundo actual.Un paso relevante para apreciala é coñecela.

Fixándonos nestes autores e nalgúns máis da nosa literatura imos destacar unha lista de palabras que nomean elementos que configuran o noso medio e poñerémolos por orde alfabética para unha consulta máis doada.

aba (=ladeira) parte lateral dun monte
acantilado costa con terreo abrupto con moita pendente.
areal praia
arroio corrente de auga procedente da choiva
atol illa coralina en forma de anel
baía/badía enseada entrada do mar na costa máis pequena ca o golfo.
bancal terreo en escalóns para reter a terra e evitar a erosión (por ex. nos viñedos; socalco)
beiramar costa, ribeira; zona próxima ao mar.
braña terreo lamacento onde nace auga
cabo parte saínte da costa, que penetra no mar.
canón val profundo escavado por un curso de auga
cantil acantilado
caverna espenuca, gruta, cova cavidade profunda na terra ou nunha rocha
cavorco gabia ou escavación profunda producida pola auga das arroiadas
chaira terreo  extenso chan; palnicie.
con rocha na beira do mar
congostra camiño fondo entre paredes; corga
cordal conxunto de montañas; serra
corga congostra
croio (coio) pedra redonda erosionada; seixo
costa ribeira do mar; terreo con desnivel, costento, costaneiro.
cume/cumio parte máis elevada do monte; curuto
cunca (ou conca) terreo polo que discorre un río
delta terreo onde se acumula a terra na desembocadura dun río.
desfiladeiro paso estreito entre montañas; gorxa.
devesa bosque con árbores autóctonas e pasto.
encoro depósito que se forma no curso dun río e que pode ser natural ou artificial; presa.
engroba gorxa, desfiladeiro
esgrevio dise do terreo moi irregular, accidentado.
esteiro zona da costa onde desemboca un río que queda cuberta pola preamar.
farallón penedo na beira do mar
fervenza caida de auga desde unha altura considerable; cadoiro, salto.
fonte manancial, lugar onde nace auga.
foz desembocadura dun río
fraga devesa, bosque con árbores autóctonas.
furna cova na beira do mar
gándara terreo con vexetación de monte baixo
golfo gran porción de mar que entra na terra entre dous cabos.
gorxa desfiladeiro
illa terra rodeada por todos lados de mar
insua illa no medio do río
itsmo faixa estreita que, a través do mar, une dúas partes de terra con máis superficie.
ladeira aba ou faldra da montaña; parte lateral.
lameiro prado húmido
laxe pedra en láminas; lastra; emprégase para pavimentar o solo.
lomba pequena elevación do terreo
lousa pedra de pizarra; emprégase para cubrir os tellados
outeiro pequena elevación do terreo
pena pedra grande e dura; penedo.
penedo pedra grande e dura de grandes dimensións.
península terra rodeada de mar e unida a outra por unha parte estreita
planicie chaira
regato curso de auga pequeno
ría o mar penetra na terra
rigueiro pequeno regato
río corrente de auga de máis dimensión
rocha pedra grande
seixo pedra redonda e dura; croio
serra cordal, cordilleira; conxunto de montañas
socalco bancal; terreo de cultivo disposto en banzos.
souto terreo de castiñeiros
touza monte con toxos, xestas...
val terreo situado a altitude baixa, plano.
valiña val pequeno
vao lugar dun río por onde se pode atravesar a pé
veiga terreo fértil a carón dun río

Póñovos dúas fotos: na primeira vense os socalcos típicos dos viñedos da Ribeira sacra. Na segunda vese unha fervenza, frecuente na abrupta paisaxe que temos.

Imaxe extraída de Wikipedia: CC - BY - SA (Luimipi~glwiki)


Imaxe extraída de Wikipedia: CC - BY - SA (Lmbuga)


Imos comprobar canto deste léxico aparece no poema de Francisco Añón.


Por ex. menciona veigas, prados, ríos e rías, fontes, arboredas, "pinares", o cume do Pindo ( onde sitúa aos persoeiros ilustres de Galicia), penedos, petoutos, devesas, soutos, regueiros, mariñas, montes.

No de Rosalía "Castellanos de Castilla" aparecen: secos fillos do deserto, as penas duras, pezoñosas charcas, ardente suelo, campos frescos,"llanura", fontiñas, ríos murmuradeiros, Mediante metáforas e antíteses expresa a súa valoración oposta das dúas paisaxes.

Déixovos un vídeo da rapeira Aid onde aparece unha versión deste poema de Rosalía xunto con outros.




lunes, 3 de abril de 2017

Participando no Correlingua

No presente curso animamos os rapaces a participaren nos concursos do Correlingua. Houbo que pelexar un pouco, pois ao comezo o alumnado de 3º de ESO mostrouse disposto a facer o manifesto, pero chegado o momento querían volverse atrás ao examinar as dificultades que supoñía.
Finalmente, foron arrincando e aportando ideas, que fomos xuntando e dándolles coherencia ata acadar un resultado satisfactorio. Escolleron o pseudónimo "Senlleira".
Para empezarmos, tomamos como base o manifesto do ano pasado, onde aparecían frases feitas (trazo característico do galego popular) e citas do autor homenaxeado nas Letras Galegas xunto con ideas que os autores asociaban con Galicia.
Relacionamos iso co lema deste ano: "O galego, sen cancelas", ben atractivo. Fomos incorporando características da linguaxe publicitaria, como a apelación aos receptores (vocativos, imperativos), a visión esperanzada e optimista  do galego proxectado no futuro. Saíronnos cousas relacionadas coa comunicación, coa identidade, coas raíces, coa terra e a paisaxe, coas palabras, coa simboloxía da auga, coa liberdade... e fixemos unhas cantas metáforas xeitosas. Introducimos frases feitas relacionadas con falar e situámolas nun contexto axeitado.
Mencionamos obras de Carlos Casares ou expresións que el dixo, xunto con ensinanzas doutros autores relevantes da nosa literatura  ou doutros ámbitos da cultura (Por ex. de U. Novoneyra tomamos a idea da pequenez do home perdido na paisaxe; de Castelao, que o idioma é a maior obra de arte do noso pobo; de Sés a idea de opoñérmonos á extinción...).

Vou colgar o texto para que o poida ver o resto do alumnado ou quen queira en xeral.

Oe, rapaz! Ven aquí!
Mira que che imos contar!

Escoita, anímate, imos falar ...
dicir, expresarnos, comunicar ...
porque "o falar non ten cancelas".
Se as hai, nós imos movelas;
choutamos por riba delas.

Porque somos
"un país de palabras":
mel, queiroa, orballo, colo ...
Un país ferido polo vento,
que non amaina.
Un vento forte coma un furacán
que unha e outra vez,
sen piedade golpea.
Mais despois da tempestade
virá a calma.
Xa sabes...
nunca choveu
que non escampara
nin houbo tormenta
que non rematara.

Anda, rapaz, ven, fala.
Porque temos un mundo por descubrir.
Temos todo por vivir!
"Non falamos por falar"
pois temos unha versión que dar
sobre nós.

Falaremos do tempo ...
dos avós, dos bullós,
dos roxós a ferver no lume,
das paixós que nos consumen,
de ser nós,
auténticos e xenuínos.
porque non queremos cancelas,
nin muros,
nin imposiciós.

Porque o galego é para nós
o agasallo que nos deron,
a fonte da que bebemos,
a ledicia e a dor,
a calor do lume,
o sol do verán,
o agarimo da nai,
os "verdes castros",
os bidos e os amieiros,
dunha paisaxe ancestral
de fondas raigames
na que só somos átomos.

Unidos, fagámonos fortes,
collamos pulo e brinquemos
por riba de innúmeros obstáculos
que nos queren coutar.
Non caiamos no absurdo,
na autodestrución,
opoñámonos á extinción.

Nós podemos crear
un río de palabras:
avó, pai, filla;
vimbio e arxila;
vida para compartila.
Queremos
deixarlle ao mundo
algo peculiar.
Pon o teu gran;
preservemos o capital!

A semente amodiño
ha froitificar
e ha formar
unha fervenza
de auga clara
que caia sobre nós,
imunde o noso ser,
e, sen deixar fío enxoito,
como chuvia miúda,
aloumiñe
e faga en nós
levedar
a arela de libertá
para sermos
canteiros
da "maior obra de arte"
do noso pobo.

Oe, rapaz!
Sigue a loita
e rompe as cancelas!
Tocaremos teito!
Por nós! Polo galego!
Por acadar no mundo
o posto que merecemos!



viernes, 13 de enero de 2017

Ampliando o noso vocabulario

Nestas datas son tempos da caída da folla, de paisaxes outonais de enorme beleza e con esta desculpa imos tratar o tema dos nomes das árbores e arbustos en galego, para contibuírmos ao coñecemento do medio que nos rodea. En todos os cursos e en todas as etapas podemos ir dando pasiños para dominar mellor o léxico da nosa lingua. Nesta época do ano obsérvanse aínda con claridade os distintos tipo de folla, o carácter de árbore perenne ou caduca, só con prestarmos un pouco de atención ao que temos ao noso arredor.
Vou poñer por orde alfabética os nomes das árbores e arbustos máis correntes en Galicia coa correspondente definición. Vou evitar no posible o exceso de termos científicos e incluír algúns datos que nos poden servir para identificalos dun xeito doado. Tamén colgarei algunhas fotos.

abeleira árbore que ten como froito as abelás, célebre por saír nas cantigas de amigo chamadas bailadas.
abruñeiro árbore da familia das rosáceas que ten como froito o abruño, unha especie de ameixa brava.
acacia árbore que florece en primavera, ten flores en acios de cor amarela que logo dan unhas sementes nunha especie de vaíña. É invasora. Moi vistosa nas beiras do Sil. Tamén hai a chamada falsa acacia, que ten flores brancas en acio e follas compostas redondeadas,
aciñeira árbore parecida ao carballo.
acivro arbusto con follas espiñentas e froitos vermellos en forma de baia, antigamente empregado como adorno por Nadal, actualmente é unha especie protexida,
ameixeira árbore da familia das rosáceas que ten como froito a ameixa.
amieiro ou ameneiro árbore que medra nas beiras dos ríos ou outros lugares húmidos.
bevereira árbore semellante á figueira que produce béveras.
bido, bidueiro árbore cadicufolia con casca de cor branca e follas triangulares. Antigamente a súa madeira empregábase para facer paus de zoco e hogano aínda se emprega para afumar e curar os queixos de San Simón en Vilalba.
buxo arbusto do xénero Buxus , de follas perennes, flores sen corola e froitos nunhs cápsula. Emprégase en sebes de xardíns. Medra lentamente e a madeira é moi dura polo que se emprga para facer instrumentos musicais. Na fraseoloxía está presente en frases como "estar san coma un buxo": estar forte, robusto.
capudre árbore característica da alta montaña. As follas parécense ás do freixo e bota unhas vistosas baias vermellas.
castiñeiro árbore de gran porte que produce castañas e madeira. Esta emprégase para facer mobles.
carballo árbore de folla caduca moi abondosa en Galicia. Produce landras e dela faise leña para quentarse no inverno ou secar os chourizos.
carqueixa arbusto de flores amarelas que medra nos montes. Empregábase para estrume dos animais.
caxigo carballo novo.
cerdeira árbore da familia das rosáceas que produce as cereixas.
chopo árbore de madeira branca e branda. Medra en lugares húmidos, crece con rapidez. Tamén chamado lamigueiro, olmo ou ulmeiro.
ciroleira árbore da familia das ros´ceas. produce as cirolas.
codeso arbusto de pouca altura, con flores amarelas.
concheiro Tamén chamado nogueira. produce os conchos ou noces. É de folla caduca.
érbedo ou erbedeiro medra en montes e produce os érbedos. Estes empréganse para elaborar licores e doces ou como comida dos paxaros.
escambrón arbusto espiñento da familia das rosáceas, con copa arredondada  e densa, flores brancas e froitos en baga de cor vermella. Tamen chamado estripeiro.
espiño arbusto ou árbore que se atopa nos lindeiros ou prados, con flores brancas que florecen en primavera e picos no talo. Tamén chamado espiño albar.
estripeiro escambrón.
faia árbore da familia das fagáceas, da que quedan poucas en Galicia, haina en Quiroga. É caducifolia, con casca grosa de cor gris e follas verde cinsento.
fatoeiro árbore da familia das rosáceas. ten como froito o fatón.
figueira árbore con toros retortos e grandes raíces- produce os figos.
freixo árbore que se emprega para madeira. Recoñécese polas súas follas compostas e as inflorescencias en forma de acio.
guindeira árbore da familia das rosáceas, cuxo froito é a guinda.
lamigueiro Outro nome é chopo.
laranxeira árbore con flores brancas moi recendentes que produce as laranxas.
limoeiro árbore que ten como froito o limón.
loureiro árbore de follas perennes, brillantes e verdes que se usan como condimento nalgúns pratos.
maceira árbore da familia das rosáceas que ten como froito a mazá.
marmeleiro árbore da familia das rosáceas que ten como froito o marmelo. En outono recóllese o seu froito para facer doce de marmelo.
melocotoeiro Tamén recibe o nome de pexegueiro. É unha  árbore froiteira que florece en primavera e produce o melotón.
mimosa árbore da familia das mimosáceas.
nespereiro árbore da familia das rosáceas. Ten como froito a néspera.
nogueira árbore caducifolia de bastante porte. Produce noces  tamén madeira.
oliveira árbore presente en Galicia en zonas como Quiroga, ten como froito a oliva, da que se extrae aceite.
pereira árbore rosácea que ten como froito a pera.
pexegueiro árbore de pouco porte, con flores rosadas que florecen en primavera. ten como froito o pexego.
piorno arbusto de pouca altura, con flores brancas que florecen en primavera.
piñeiro árbore perenne con follas en forma de agulla. O piñeiro manso produce piñóns, O bravo só madeira.
plataneiro árbore con bastante porte e con follas de gran tamaño. Emprégase para dar sombra en xardíns.
pradairo árbore con inflorescencias parecidas ás do freixo; as follas parécense ás do plataneiro. medra preto dos ríos.
queiroga arbusto de flores rosadas que medra nos montes, por ex, no Courel, florece en primavera.
rebolo carballo novo. Unha devesa de rebolos é unha reboleira.
sabugueiro árbore de pouco porte, con talos ocos, flores brancas que florecen por San Xoán e que logo dan uns froitos de cor viño en acios. Pódense comer en marmelada.
salgueiro árbore da familia das salicáceas. Emprégase para facer leña ou varas para os fréxeles.
sanguiño árbore ou arbusto de casca vermella. Cítao Curros no seu poema "Nouturnio".
sobreira árbore da que se extrae a cortiza, empregada para facer tapóns ou para outros usos.
teixo árbore conífera, produce unhas baias negras velenosas, famoso por ser empregado polos galegos no monte Medulio para matarse e non entregarse aos romanos.
tilleira árbore da que se extrae tila, fanse infusións coas súas follas e flores.
toxo arbusto de flores marelas moi característico de Galicia. Empregábase para estrume dos animais, para facer esterco.
ulmeiro árbore chamada tamén amieiro, ameneiro, lamigueiro.
uz arbusto de flores brancas que medra nas ladeiras das montañas. Os toros de uz empregábanos antigamente os xamoneiros que compraban xamóns polas casas para furar o xamón e comprobar que non estaba perdido.
vimbieiro ou vimieiro ou bieiteiro arbusto caducifolio da familia das salicáceas con ramas alongadas e flexibles, amarelas e follas lanceoladas. Dá o vime ou vimbio, empregado para facer mobles ou cestos (castelán mimbre).
xenebreiro árbore que prodece un froito en forma de baga do que se fai a xenebra. Tamén chamado cimbro.
xesta arbusto de flores amarelas e semente en vaíña, empregado para facer leña, por ex. para roxar o forno do pan cando se coce.
xilbarbeira arbusto de follas triangulares. espiñentas que bota unhas baias de cor vermella. Antigamente empregábano os varrendeiros para facer vasoiras.